Prolaktyna – normy, podwyższony poziom. Kiedy wykonać badanie?

Prolaktyna to hormon produkowany głównie przez przysadkę mózgową, o szerokim zakresie działania w ludzkim organizmie. Nie tylko wpływa na nastrój i zachowanie, lecz także normuje pracę układu odpornościowego czy prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego. Prolaktyna odgrywa ważną rolę dla zdrowia reprodukcyjnego zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Jakie są jej normy w organizmie? Kiedy należy wykonać badanie?

Prolaktyna – jaką rolę odgrywa w organizmie?

Prolaktyna to hormon odpowiedzialny za stymulowanie produkcji mleka (laktacji), która jest następstwem karmienia piersią po urodzeniu. Ponadto pełni następujące funkcje:

• reprodukcyjną,
• metaboliczną,
• osmoregulacyjną,
• regulującą układ odpornościowy
• regulującą funkcje behawioralne.

Prolaktyna wytwarzana jest zarówno przez przysadkę mózgową (w przednim płacie), jak i w mniejszych ilościach przez macicę, gruczoły sutkowe, prostatę, komórki odpornościowe, skórę oraz tkankę tłuszczową.

Prolaktyna – normy

U zdrowych osób stężenie prolaktyny wzrasta:

• w trakcie snu,
• w sytuacjach stresowych,
• w ciąży,
• w okresie laktacji,
• w czasie poporodowym,
• podczas wysiłku fizycznego,
• podczas stosunku płciowego,
• przy niskim poziomie cukru we krwi.

Poziom hormonu jest zależny od wieku i płci, dodatkowo u kobiet może się różnić w zależności od tego, w jakiej fazie cyklu zostanie przeprowadzone badanie. Norma u kobiet, które nie są w ciąży to: 102-496 µIU/l, u mężczyzn natomiast: 86-324 µIU/l. W trakcie ciąży poziom prolaktyny stopniowo się zwiększa, w trzecim trymestrze wzrastając nawet o 15-20 razy. Po porodzie poziom hormonu zaczyna się normować.

Podwyższony poziom prolaktyny

Podwyższony poziom prolaktyny określa się hiperprolaktynemią. Najczęstszymi przyczynami tego stanu są:

• przyjmowanie niektórych leków,
• ciąża,
• niedoczynność tarczycy,
• guzy przysadki,
• niewydolność nerek,
• zespół policystycznych jajników,
• choroby podwzgórza.

Objawy, które mogą wskazywać na podwyższone stężenie hormonu to:

• obniżone libido,
• impotencja, bezpłodność bądź nieprawidłowy rozwój narządów płciowych u mężczyzn,
• bóle głowy,
• zaburzenia widzenia,
• niedobór estrogenu u kobiet lub testosteronu u mężczyzn,
• bezpłodność u kobiet przed menopauzą,
• laktacja u kobiet, które nie są w ciąży,
• zaburzenie cyklu miesiączkowego (menstruacja występuje częściej niż co 25 dni bądź rzadziej niż 33 dni, w końcu staje się skąpa i w wielu przypadkach zanika).

Prolaktyna – kiedy powinno się wykonać badanie?

Najczęściej prolaktynę bada się w przypadku podejrzenia guza przysadki. Objawy towarzyszące za wysokiemu bądź zbyt niskiemu stężeniu hormonu różnią się u kobiet i mężczyzn.

Na badanie poziomu prolaktyny powinny się zdecydować kobiety, które:

• odczuwają bóle głowy,
• mają problem z widzeniem,
• odczuwają dyskomfort bądź ból podczas stosunku płciowego,
• zauważyły wzrost włosów w nietypowych miejscach na twarzy lub ciele,
• borykają się z trądzikiem,
• mają problem z zajściem w ciążę,
• mają nieregularne miesiączki,
• produkują mleko poza okresem ciąży i karmienia piersią.

Zaburzenie stężenia prolaktyny u mężczyzn może objawiać się:

• zaburzeniem widzenia,
• bezpłodnością,
• zmniejszonym libido,
• zaburzeniem erekcji,
• brakiem owłosienia na ciele i twarzy,
• bólami głowy,
• mlekotokiem.

U chłopców i dziewczynek przed lub w trakcie okresu dojrzewania mogą występować następujące objawy:

• mlekotok,
• problemy z menstruacją,
• opóźnione dojrzewanie płciowe,
• spowolniony rozwój narządów płciowych.

Podwyższony poziom prolaktyny – leczenie

Większość pacjentów z podwyższonym poziomem prolaktyny może zostać poddana leczeniu farmakologicznemu, które obejmuje zażywanie leków zwiększających produkcję dopaminy w organizmie, takich jak:

• bromokryptyna,
• chinagolid,
• kabergolina.

Przy bardzo wysokim stężeniu hormonu, lekarz zaleca badanie tarczycy w celu ustalenia czy to gruczoł przysadki jest przyczyną zaburzeń hormonalnych. W sytuacji, gdy badanie potwierdzi jego obecność, należy wykonać rezonans magnetyczny bądź tomografię komputerową po to, by określić dokładne umiejscowienie oraz wielkość guza.